Carolo Magne
Carolo Magne[1] esseva filio primogenite (n.742-m.814) de Pipin le Curte (le filio de Carolo Martel, rege del Francos, e de Bertrada. Al morte del patre (768), ille dirigeva le Austrasia e le Neustria del nord e le fratre minor Carolomanno le Neustria del sud, le Burgundia, le Alemannia e in commun le Aquitania. Carolomanno moriva in 771, e tunc Carolo univa le duo regnos in iste de Francia.
Le mesme anno Carolo repudiava le sposa Desiderata (Ermengarda), filia del rege Desiderio de Longobardia, qui per isto recipeva le vidua de Carolomanno e su partisanos. Alora Carolo, incitate per papa Adriano Ie., imponeva a Desiderio de abandonar le terras del Exarchato e del ducato roman que ille habeva occupate, pro restituer los al Papa. Desiderio lo refusava e postea (773) le armea de Carolo transversava le Alpes (773) per le passos de Cenisio e de Sancte Bernardo. Le Francos vinceva le fortias longobardic al esclusa de Susa. Carolo se appropriava de tote le Italia septentrional e, depost le occupation de Pavia (774), ille se proclamava rege del Francos e del Longobardos. Ille retornava in Italia pro reprimer un conspiration longobardic, pois (780-781) pro facer consecrar per le pontifice, como rege de Italia, le filio Carolomanno, qui esseva rebaptisate con le nomine de Pipin.
Contra le musulmanes de Espania ille conduceva in iste annos un serie de expeditiones. Le expedition de 778, depost le fallimento del assedio de Saragossa, se concludeva con le massacro del retroguarda regal al passo de Roncesvalle in le Pyreneos, e con le morte del nepote de Carolo, Rolando conte palatin, qui essera recordate in le poema “Le Chanson de Roland”. Melior successo habeva le expeditiones del annos 785, 797, 801, 811, que permitteva le creation del “Marca Hispanica”, inter le Pyreneos e le fluvio Ebro con capital Barcelona, prime nucleo del reconquesta christian de Espania.
Durante trenta annos de guerras (772-804) Carolo occupava le pais del Saxones que menaciava, con continue incursiones, le terras franc (in particular le guerra contra le chef saxon Vitichindo 778 -785). Le lucta pro le arrangiamento del confinio oriental, habeva altere disveloppamentos: guerras contra le Bavaros e lor chef Tassilone in 887, e in Bavaria contra le Avares, qui dominava le actual Austria, Hungaria e Croatia. Carolo, per un serie de expeditiones (791-795), destrueva lor imperio, e in le territorio nasceva le Marca del Est (Ducato de Austria).
Affirmate assi su dominio del Elba al Atlantico, al Ebro, al Danubio, al Tibisco e al Italia septentrional, ille appareva alora le ver e sol chef del Christianitate. Iste su position era corroborate per su activitate in campo religiose, como defensor e propagator del fide, e in le campo del cultura (que cognosceva un ver renascentia, dicte justo “carolinge”) per le creation del grande Schola Palatin. Ille habeva le plen consecration official le nocte de Natal del anno 800, a Roma. Le Papa Leon IIIe., depost un missa in Sancte Petro, collocava le diadema sur le capite de Carolo, qui esseva acclamate “Imperator”. Plus que le restauration del Imperio Roman Occidental il eveniva le creation del nove imperio christian, (Sacre Roman Imperio), como lo concipeva le homines del Medievo. Le elemento religiose esseva predominante, de facto plus que un Stato ver e proprie, le Imperio esseva un ideal politic-religiose, que dava dignitate e fortia de defensor del christianitate al consecrato, equalmente unite dunque in su deber al papa.
Le character de Imperio esseva pois determinate (802) per le reaction de Nicephoro, nove legitime imperator de Oriente. Nasceva assi un conflicto con le Imperio Byzantin, que se disveloppava in le mar Adriatic (805-806), e terminava in le anno 812 con un accordo, que lassava a Constantinople, le Venetia, le Istria e le Dalmatia, le Apulia e le Calabria, e a Carolo recognosceva le titulo de Imperator del Imperio roman-christian de Occidente.
Carolo assi poteva reordinar su varie statos, con criterios unitari, dividente los in circumscription dicte contato, con al guida un conte, e se de confinio, marcas, guidate per un marquis. A fin de eliminar abusos administrative, ille creava visitas periodic de “missi dominici”, (inviatos del rege), qui esseva selecte inter le laicos e le clericos honorabile pro portar le justitia de Carolo in tote le Imperio. Reuniones general o provincial, dicte “placiti”, omne anno provideva al legislation, que se concretava principalmente in octanta “capitolari”, ultra isto le obra legislative de Carolo Magne,comprendeva le redaction scripte, per ille ordinate, del varie leges popular (barbaric) in vigor in omne parte de su Imperio. Carolo Magne esseva sobrie e operose, resistente al fatigas e avide de cultura, dotate de grande capacitate politic e militar. Ille pareva al mesme contemporaneos como le digne conductor del societate occidental roman-germanic e christian, unde le appellative de Magne (Grande) e le legendas que lo fixava in le poesias e in le biographias.
Carolo Magne se sposava cinque vice: con le franc Imeltrude del qual habeva Pipin le Gibbose (m. 811), con le longobardic Desiderata in 770, pois con le sveve Hildegard (m.783) del qual habeva quatro filios: Carolo, Pipin, Lodevic e Lothar e quatro filias, con le franc Fastrada del qual habeva duo filias, e con le sveve Liuthgarda. In 813, ille nominava Imperator e su herede universal le filio Ludovic (Carolomanno habeva morite in 811, e Pipin in 810) appellate le Pie, per su religiositate, pro assecurar in le futuro, le unitate del Imperio. Isto esseva su ultime acto politic: ille moriva in le januario 814 e esseva sepelite in le Cappella Palatin in le citate de Aquisgrano, le capital de su Imperio.