Lingua tagalog

Tagalog[1] es un lingua de origine neomalay o malayo-polynesian del Philippinas. Plus de 23 milliones de philippinos lo parla como le lingua materne, e multo plus de 80 milliones lo parla como un secunde lingua. Illo es le base del lingua national, filipino (philippino). Le etymologia del nomine es tagá-ilog: "del riviera".

Lingua tagalog
Lingua extincte
Nomine native: Wikang Tagalog
instantia de: lingua[*], lingua moderne[*]
subclasse de: Central Philippine[*]
Create per: {{{creator}}} in {{{data}}}
Contexto: {{{contexto}}}
Parlate in: {{{statos}}}
Regiones:Parlate in: {{{region}}}
Periodo: {{{periodo}}}
Personas: 24 000 000, 45 000 000, 28 000 000
Scriptura: alphabeto latin, Filipino alphabet, Abakada alphabet, Philippine Braille, Baybayin
Typologia: {{{typologia}}}
Phylogenese:


 
   
    
     
      
       
        

Statuto official
Nationes: nulle
Regulate per: [[]]
Codices de position
ISO 639-1 tl
ISO 639-2 tgl
ISO 639-3 tgl
Glottolog taga1280
LinguistList [1]
Linguasphere 31-CKA-a
IETF ID tl
SIL {{{sil}}} 
SIL {{{sil2}}}
Wikimedia ID tl
Extracto in lingua
Declaration universal del derectos del homine - Art.1
{{{extracto}}}
Le Patre Nostre
{{{extracto2}}}
Translitteration
{{{translitteration}}}
Commons: Tagalog language
categoria principal: Categoria:Tagalog
Un comic tagalog
Un joco de Scrabble per tagalog
Un signo tagalog

ClassificationModificar

Tagalog se trova intra le phylo austronesian, plus concretemente in ramo occidental del familia malayo-polynesian. Theoreticamente, ab 4000 aEC ab Taiwan le austronesianos latemente expandeva a Sud-Est Asia e alibi.[2] Tagalog deveniva autochthone del partes central e meridional del insula Luzon ubi se trova le capital philippin, Manila.

Communitates internationalModificar

Le emigration crescente de philippinos a altere partes del mundo ha create multe communitates de parlantes de tagalog specialmente in le Statos Unite e in Canada. Le tagalog es le quarte lingua le plus parlate nativemente in le Statos Unite de America, post anglese, espaniol, e chinese.

Pilipino e FilipinoModificar

Ab 1961 usque 1987, le tagalog etiam esseva cognoscite como pilipino. In 1987, le nomine esseva cambiate a filipino. Desde 1940, le tagalog es inseniate in scholas philippin. Inter plus de 180 linguas philippin, illo es le unic lingua que es inseniate officialmente in scholas. In pilipino, il ha 20 litteras. Ma in filipino, il ha 28 litteras.

Le 20 litteras de pilipino
Litteras majuscule
A B K D E G H I L M N Ng O P R S T U W Y
Litteras minuscule
a b k d e g h i l m n ng o p r s t u w y
Le 28 litteras de filipino
Litteras majuscule
A B C D E F G H I J K L M N Ñ Ng O P Q R S T U V W X Y Z
Litteras minuscule
a b c d e f g h i j k l m n ñ ng o p q r s t u v w x y z

DialectosModificar

Le dialectos del tagalog corresponde aliquanto al provincias del region del tagalog e peripheral e del partes meridional de Luzon central. Le base de datos linguistic Ethnologue identifica le dialectos sequente parlate in lor provincias respective: Lubang (parlate in Mindoro), Manila, Marinduque, Bataan, Batangas, Bulacan, Tanay-Paete (parlate in Rizal e Laguna), e Tayabas (parlate in Quezon).

Influentia del lingua espaniolModificar

Le lingua espaniol habeva un grande influentia al tagalog. Un tertie parte del parolas in tagalog es de origine espaniol. Un exemplo classic es le phrase del tagalog Kumusta? Iste phrase proveni directemente de ¿Cómo está? (Como sta vos?)

Certe parolas ha mutate in signification como syempre (de siempre "sempre") que significa 'naturalmente' in tagalog. Etiam, siguro (de seguro "secur") que significa 'forsan'.

Le tagalog pre-colonial non habeva tante sonos como le espaniol. Le numero original de vocales del tagalog esseva tres, /a/, /i/ e /u/. Le vocales /e/ e /o/ non esseva distincte, ma esseva allophonos de /i/ e /u/. Post le ingresso del parolas espaniol que ha iste distinctiones, le numero se augmentava usque cinque, addente /e/ e /o/.

Influentia del lingua angleseModificar

Hodie, le influentia del lingua anglese american in le lingua tagalog es ubique e forma un mixtion, in que le parolas tagalog e anglese se altera. Illo se appella Taglish e es plus commun en le zona de Manila. Illo es solmente colloquial.

PhonologiaModificar

VocalesModificar

Tabula del cinque vocales phonemic tagalog general
Frontal Central Dorsal
Claudite i <i> u <u>
Central ɛ <e> o̞ <o>
Aperte a <a>
Tabula del tote realisationes possibile del vocales tagalog
Frontal Central Dorsal
Claudite i <i> u <u>
Proximemente claudite ɪ <i> ʊ <u>
Central ɛ̝ <e> o̞ <o>
Aperte central ɛ <e> ɔ <o>
Proximemente aperte ɐ <a>
Aperte a <a> ä <a>

Le tabula superal monstra tote le realisationes possibile pro cata del cinque sonos vocales, secundo le origine o proficientia del parlante. Le cinque vocales general es hardite.

Tagalog ha 6 diphthongos: /aɪ/, /ɔɪ/, /ʊɪ/, /iʊ/, /aʊ/, e /ei/; orthographicamente, illos es <ay>, <oy>, <uy>, <iw>, <aw>, e <ey>.

ConsonantesModificar

Phonemas consonantal tagalog
Bilabial Alveolar/Dental Post-alveolar/Palatal Velar Glottal
Nasal m n ɲ <ny, niy, ñ> ŋ <ng>
Plosive p b t d k ɡ ʔ
Affricate (ts) tʃ <ts, tiy, ty, ch> dʒ <diy, dy, j>
Fricative s ʃ <siy, sy, sh> h <h, j>
Approximante l j <y> w
Rhotic ɾ <r>

Quando il ha un racemo consonantal con un plosive initial in le medio de un parola, il ha un gemination del plosive, exemplarmente, <bigla> /big.ˈgla/, <eroplano> /ɛ.rɔp.ˈpla.nɔ/, <sobra> /ˈsɔb.bra/, <milagro> /mi.ˈlag.grɔ/, e <litro> /ˈlit.trɔ/.

Ante /ɲ/ in le medio de un parola, il ha /n/, exemplarmente, <pinya> /ˈpin.ɲa/.

AccentosModificar

Le accento in tagalog es irregular. Le accentos es normalmente non scribite. Bon dictionarios debe haber accentos scribite. Il ha tres accentos scribite:

0. Quando il non ha un accento scribite sur le parola (malumay) in texto accentuate, le accento es penultime:
<koeksistente> /kɔ.ʔɛk.sis.ˈtɛn.tɛ/ (coexistente)
<tambusan> /tam.ˈbu.san/ (balcon)

1. Le accento acute scribite (mabilís) indica un simple accento sur le vocalo:
<matá> /ma.ˈta/ (oculo)
<índibidwalísmo> /ˈʔin.di.bid.wa.ˈlis.mɔ/ (individualismo)

2. Le accento grave scribite (malumì) que es usate sur le syllaba final indica le accento sur le syllaba penultime con un glottalisation in le fin del parola /ʔ/:
<dilà> /ˈdi.laʔ/ (lingua)
<dalirì> /da.ˈli.riʔ/ (digito)

3. Le circumflexe (maragsâ) que es usate sur le syllaba final indica le accento sur le syllaba ultime con un glottalisation /ʔ/:
<mukhâ> /muk.ˈhaʔ/ (visage)
<bintî> /bin.ˈtiʔ/ (gamba)

Inter vocales e ante vocales in le comenciamento del parola, il ha un glottalisation /ʔ/:
<paa> /ˈpa.ʔa/ (pede)
<tao> /ˈta.ʔɔ/ (persona)
<ilóng> /ʔi.ˈlɔŋ/ (naso)
<umaga> /ʔu.ˈma.ga/ (matino)

Le phonema /ŋ/ pote comenciar un parola: <ngipin> /ˈŋi.pin/ (dente).

NumerosModificar

Le numeros basate in espaniol e anglese es utilisate con frequentia. Le numeros basate in espaniol se utilisa pro revelar le etates, dicer le tempore, jocos, e a vices le monetas aparte de altere propositos.

Numero Tagalog Tagalog angl. Tagalog esp. Espaniol Interlingua
1 isa wan uno uno un
2 dalawa tu dos dos duo
3 tatlo tri tres tres tres
4 apat por kwatro cuatro quatro
5 lima payb singko cinco cinque
6 anim siks sais seis sex
7 pito seben syete siete septe
8 walo eyt otso ocho octo
9 siyam nayn nwebe nueve nove(m)
10 sampu ten dyes diez dece
11 labing-isa eleben onse once dece-un
12 labindalawa twelb dose doce dece-duo
13 labintatlo tertin trese trece dece-tres
14 labing-apat portin katorse catorce dece-quatro
15 labing-lima piptin kinse quince dece-cinque
20 dalawampu twenti beynte veinte vinti
21 dalawampu't isa twenti-wan beyntiuno veintiuno vinti-un
30 tatlumpu terti treynta treinta trenta
40 apatnapu porti kwarenta cuarenta quaranta
50 limampu pipti singkwenta cincuenta cinquanta
60 animnapu siksti sesenta sesenta sexanta
70 pitumpu sebenti setenta setenta septanta
80 walumpu eyti otsenta ochenta octanta
90 siyamnapu naynti nobenta noventa novanta
100 daan handred syento ciento cento
1000 libo tawsan mil mil mille
10.000 laksa ten tawsan dyes mil diez mil dece mille
100.000 yuta handred tawsan syento mil cien mil cento mille
1.000.000 angaw milyon milyon millón million

Imprestationes de parolasModificar

Del anglese e altere linguas, il ha frequentemente duo stadios pro imprestar parolas al filipino (tagalog). Le ultime stadio es le nativisation del orthographia.

Initial stadio de imprestation Kumakain ang teacher ng ice cream.
Ultime stadio de imprestation Kumakain ang titser ng ayskrim.
Interlingua Le maestro mangia gelato.

Le composition de vocabulario in filipino es 51,9% de tagalog pur e altere linguas philippin, 13,33% de espaniol, 10% de nahuatl, 10% de malay, 6,66% de anglese statounitese, 6,66% de linguas chinese, 1% de tamil e sanscrite, e 0.66% de arabe.[3]

 
Un diagramma Venn de imprestationes in filipino ab anglese e espaniol

GrammaticaModificar

Formationes phrasalModificar

Tagalog ha tres ordines phrasal del subjecto (S), verbo (V), e objecto (O):

Ordine Phrase tagalog Traduction
VSO Kumakain ang bata ng kendi. Le infante mangia un bonbon.
VOS Kumakain ng kendi ang bata. Le infante mangia un bonbon.
SVO Ang bata ay kumakain ng kendi. Le infante mangia un bonbon.

Le parola <ang> indica le foco, e <ng> le non-foco. Le uso de <nang> e <ng> homonymic per /naŋ/ es frequentemente confuse in le grammatica tagalog. Le parola <nang>, non <ng>, se usa in expressiones temporal, in expressiones quantitative, in expressiones qualitative, in expressiones duple como in <takbó nang takbó> ("currente e currente"), e in connectiones de <na> e <ng>, como in <Sobra nang pagkain ang pista> ("Il jam ha troppo multe vivandas in le festo").

Le punctuation in tagalog seque le systema del lingua anglese statounitese.

AspectosModificar

Le verbo tagalog non ha le tense, ma ya ha le aspecto, como le complete, progressive, e contemplative.

Formationes verbalModificar

basa leger
  Complete Progressive Contemplative Infinitive Imperative
Foco actor I <um>
bumasa 		C<um>V~
bumabasa 		CV~
babasa 		<um>
bumasa 		∅
Foco actor II nag-
nagbasa 		nag-CV~
nagbabasa 		mag-CV~
magbabasa 		mag-
magbasa 		pag-
pagbasa
Foco actor III na-
nabasa 		na-CV~
nababasa 		ma-CV~
mababasa 		ma-
mabasa 		∅
Foco actor IV nang-
nangbasa 		nang-CV~
nangbabasa 		mang-CV~
mangbabasa 		mang-
mangbasa 		pang-
pangbasa
Foco objecto I <in>
binasa 		C<in>V~
binabasa 		CV~ ... -(h)in
babasahin 		-in
basahin 		-a (or verb root)
basa
Foco objecto II i<in>-
ibinasa 		i-C<in>V~
ibinabasa 		i-CV~
ibabasa 		i-
ibasa 		-an (or -i)
basaan
Foco objecto III <in> ... -(h)an
binasahan 		C<in>V~ ... -(h)an
binabasahan 		CV~ ... -(h)an
babasahan 		-(h)an
basahan 		-i
basai
Foco locative <in> ... -(h)an
binasahan 		C<in>V~ ... -(h)an
binabasahan 		CV~ ... -(h)an
babasahan 		-(h)an
basahan 		∅
Foco benefactive i<in>-
ibinasa 		i-C<in>V~
ibinabasa 		i-CV~
ibabasa 		i-
ibasa 		∅
Foco instrumental ip<in>aN-
ipinambasa 		ip<in>aN-CV~
ipinambabasa 		ipaN-CV~
ipambabasa 		ipaN-
ipambasa 		∅
Foco rational ik<in>a-
ikinabasa 		ik<in>a-CV~
ikinababasa 		ika-CV~
ikababasa 		ika-
ikabasa 		∅
Foco directional causative[4] p<in>a-
pinabasa 		p<in>a-CV~
pinababasa 		pa-CV~
pababasa 		pa-
pabasa 		∅
Foco objecto causative[5] ip<in>a-
ipinabasa 		ip<in>a-CV~
ipinababasa 		ipa-CV~
ipababasa 		ipa-
ipabasa 		∅

Scriber per le baybayinModificar

Le ancian baybayin es super toto un gruppo de syllabogrammas. Illo originalmente utilisava solmente un punctuation (᜶) o secundo le gusto de scribento, (᜵), nominate bantasán. Illo separava phrases o gruppos de parolas aleatorimente. Hodie, le baybayin utilisa duo punctuationes, le linea singular (᜵) como un comma o un versic separator poetic e le linea duple (᜶) como un periodo o un fin de phrase o un fin de paragrapho. Le separation de parolas per spatio esseva historicamente non usate, como le parolas esseva scribite in un fluxo continue (como in thai). Ma, le spatios interparolic es commun hodie. Le marca kudlít sub le syllabogramma face le vocal esser como o/u, e super illo como e/i. Sin le kudlít, le vocal es como a. In le ancian tempores del baybayin, le consonante final de un syllaba non esseva scribite o esseva ignorate como "Na(g)lalaro" (Illes joca), "Kumakai(n)" (Illes mangia), "Marami(ng) baga(y)" (Multe cosas), "Bula(k)la(k) doo(n)" (Flores illac), e "Kaho(y) di(n)" (Ligno etiam). In 1620, un monacho espaniol Francisco López inventava le signo (+) sub le syllabogramma pro supprimer le vocalo. Illo es un parte del version moderne del baybayin.

Le baybayin es un descendente del scriptura brahmi que es ultimemente un descendente del scriptura phenicie del Mediterraneo e del Oriente Medie.

 
 
 
 
"ba-y-ba-yi-n"
 
 
"Lupang Hinirang" (le hymno national philippin) in le baybayin

Ligamines externeModificar

Vide etiamModificar

ReferentiasModificar

  1. ↑ Derivation: Entitates: 1. (it) Lingua tagalog || 2. (es) Idioma tagalo || (pt) Língua tagalo || 3. (fr) Tagalog || 4. (en) Tagalog language || Controlo: (de) Tagalog || (ru) Тагальский язык || - (Extra): (la) Lingua Tagalog
  2. ↑ Bellwood, Peter. "The Austronesian Dispersal and the Origin of Languages," Scientific American (USA: Scientific American, Inc., July 1991).
  3. ↑ Thompson, Roger M. Filipino English and Taglish: Language Switching from Multiple Perspectives (Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2003).
  4. ↑ Ramos, Teresita. Tagalog Structures (Hawaii: University of Hawaii Press, 1981).
  5. ↑ Ibid.
Obtenite de "https://ia.wikipedia.org/w/index.php?title=Lingua_tagalog&oldid=641431"