Novial

Novial es un lingua auxiliar international publicate per Otto Jespersen in 1928.

Novial
Lingua extincte
Nomine native:	Novial
instantia de:	lingua artificial, lingua auxiliar international, Esperantido
subclasse de:	lingua auxiliar international
Create per:	{{{creator}}} in {{{data}}}
Contexto:	{{{contexto}}}
Parlate in:	{{{statos}}}
Regiones:Parlate in:	{{{region}}}
Periodo:	{{{periodo}}}
Personas:
Scriptura:	alphabeto latin
Typologia:	{{{typologia}}}
Phylogenese:
Statuto official
Nationes:	nulle
Regulate per:	[[]]
Codices de position
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3	nov
Glottolog	novi1234
LinguistList	[1]
Linguasphere	51-AAB-dc
IETF ID	nov
SIL	{{{sil}}}
SIL	{{{sil2}}}
Wikimedia ID	nov
Extracto in lingua
Declaration universal del derectos del homine - Art.1 {{{extracto}}}
Le Patre Nostre {{{extracto2}}}
Translitteration {{{translitteration}}}
Commons:	Novial
categoria principal:	Categoria:Novial

Grammatica

Pronomines personal, subjecto e objecto

Persona	Interlingua (nominativo)	Interlingua (accusativo)	Novial
Prime singular	io	me	me
Secunde singular	tu	te	vu
Tertie singular (mascule)	ille	le	lo
Tertie singular (feminine)	illa	la	la
Tertie (commun)	illo	lo	le
Tertie singular (neutre)	illo	lo	lu
Impersonal	on	uno	on
Prime plural	nos	nos	nus
Secunde plural	vos	vos	vus
Tertie plural (mascule)	illes	les	los
Tertie plural (feminine)	illas	las	las
Tertie plural (commun)	illos	los	les
Tertie plural (neutre)	illos	los	lus

Nota que in novial le pronomines nominative e accusative son identic.

Le normal ordine de parolas es subjecto-verbo-objecto, como in lingua anglese. Dunque, le objecto require esser marcate pro distinguer lo ex le subjecto:

• me observa vu – "Io observa te"
• vu observa me – "Tu observa me"

Le adjectivos possessive personal son formate ab le pronomines per addition -n o post un consonante -en. Isto es, de facto le possessivo del pronomine men significa e "mi" e "mie" ("de me"): E.g.:

• "Mi can" = Men Hunde
• "Le can es mie" = Li Hunde es men

Possession pote tamben exprimite con le pronomine de: de me, de vu, etc.

Persona	Interlingua	Novial
Prime singular	mi/mie	men
Secunde singular	tu/tue	vun
Tertie singular (mascule)	su/sue	lon
Tertie singular (feminine)	su/sue	lan
Tertie singular (commun)	su/sue	len
Tertie Singular (neutre)	su/sue	lun
Impersonal	su/sue	onen
Prime plural	nostre	nusen
Secunde plural	vostre	vusen
Tertie plural (mascule)	lor/lore	losen
Tertie plural (feminine)	lor/lore	lasen
Tertie plural (commun)	lor/lore	lesen
Tertie plural (neutre)	lor/lore	lusen

Verbos

Formas de verbo nunquam cambia con persona o numero. Le plus multe tempores, modos e voces de verbo son exprimite con verbos auxiliar precedente le forma de radice del verbo principal. Le auxiliatores seque ordine de parolas identic como le anglese equivalente. Le pronomines son indicate con parentheses e son date pro intentiones de exemplo.

Grammatica	Interlingua	Novial
Infinitivo	proteger	protekte
Presente	(io) protege	(me) protekte
Presente perfecte	(io) ha protegite	(me) ha protekte
Passato	(io) protegeva	(me) did protekte o (me) protekted
Passato perfecte	(io) habeva protegite	(me) had protekte
Futuro	(io) protegera	(me) sal protekte o (me) ve protekte
Futuro perfecte	(io) habera protegite	(me) sal ha protekte o (me) ve ha protekte
Futuro in le passato	(io) vadeva proteger	(me) saled protekte
Conditional	(io) protegerea	(me) vud protekte
Conditional perfecte	(io) haberea protegite	(me) vud ha protekte
Imperativo del prime persona	Que (io) protege!	Let (me) protekte!
Imperativo del secunde persona	protege!	protekte!

• Participio presente active: protektent – "protegente"
• Passive participio passate: protektet – "protegite"

Voce passive

Novial clarmente distingue le passive de devenir e le passive de esser. In lingua anglese le formas son frequentemente identic, usante le verbo auxiliar esser sequite per le participio passate. Totevia, le passive de devenir es tamben frequentemente exprimite con le verbo devenir le qual es usate in le exemplos in basso.

Le voce passive de devenir es formate con le auxiliator bli sequite per le forma de radice de verbo.

Grammatica	Interlingua	Novial
Infinitivo	devenir protegite	bli protekte
Presente	(io) deveni protegite	(me) bli protekte
Presente perfecte	(io) ha devenite protegite	(me) ha bli protekte
Passato	(io) deveniva protegite	(me) blid protekte
Passato perfecte	(io) habeva devenite protegite	(me) had bli protekte
Futuro	(io) devenira protegite	(me) sal bli protekte o (me) ve bli protekte
Futuro perfecte	(io) habera devenite protegite	(me) sal ha bli protekte o (me) ve ha bli protekte
Futuro in le passato	(io) vadeva devenir protegite	(me) saled bli protekte
Conditional	(io) devenirea protegite	(me) vud bli protekte
Conditional perfecte	(io) haberea devenite protegite	(me) vud ha bli protekte
Imperativo del prime persona	Que (io) deveni protegite!	Let (me) bli protekte!
Imperativo del secunde persona	deveni protegite!	bli protekte!

Le voce passive de esser es formate con le auxiliator es sequite per le participio passate passive (thema + -t).

Grammatica	Interlingua	Novial
Infinitivo	esser protegite	es protektet
Presente	(io) es protegite	(me) es protektet
Presente perfecte	(io) ha essite protegite	(me) ha es protektet
Passato	(io) esseva protegite	(me) did es protektet o (me) esed protektet
Passato perfecte	(io) habeva essite protegite	(me) had es protektet
Futuro	(io) essera protegite	(me) sal es protektet o (me) ve es protektet
Futuro perfecte	(io) habera essite protegite	(me) sal ha es protektet o (me) ve ha es protektet
Futuro in le passato	(io) vadeva esser protegite	(me) saled es protektet
Conditional	(io) esserea protegite	(me) vud es protektet
Conditional perfecte	(io) haberea essite protegite	(me) vud ha es protektet
Imperativo del prime persona	Que (io) esse protegite!	Let (me) es protektet!
Imperativo del secunde persona	esse protegite!	es protektet!

Articulos

Le articulo definite es li le qual es invariante. On usa lo como in lingua anglese.

Il non ha articulo indefinite, ben que on pote usar un (un).

Substantivos

Le substantivo plural es formate per adder –s al singular (-es post un consonante).

Le accusativo es generalmente identic al nominativo ma pote optionalmente esser marcate con le fin -m (-em post un consonante) con le plural essente -sem (-esem post un consonante) o con le preposition em.

Le genitivo es formate con le fin -n (-en post un consonante) con le plural essente -sen (-esen post un consonante) o con le preposition de.

Altere casos son formate con prepositiones.

Adjectivos

Tote adjectivos fini in -i, ma isto pote esser rejectate si il es facile bastante a pronunciar e il non essera confusion causate. Adjectivos precede le substantivo qualificate. Adjectivos non concorda con le substantivo ma pote esser date fines de substantivo si il non es substantivo presente pro reciper los.

Adverbios

Un adjectivo es convertite a un adverbio correspondente per adder -m post le -i fin del adjectivo.

Specimenes

Nusen Patro

Nusen Patro kel es in siele, mey vun nome bli sanktifika, mey vun regno veni, mey vun volio eventa sur tere kom in siele. Dona a nus disidi li omnidiali pane, e pardona a nus nusen ofensos kom anke nus pardona a nusen ofensantes, e non dukte nus en li tento ma fika nus liberi fro li malum.

Un objetione

Un objetione kel bli ofte fa konter konstruktet lingues es ke les pove nulitem es tam boni kam li natur-lingues. (O. Jespersen)

Opiniones

Ingvar Stenström

Mi prime reaction vidente Novial esseva probabilemente simile a illo de multe alteres: Que es isto? Non Ido que es un obvie filio illegitime de Eo. Ni Occ., -- proque non immediatemente comprensibile. Io ha justo perlegite 6 kilos de documentos in e re Novial, correspondentia e tote le deliberationes del "Lingue-Jurie del Novialistes" que discuteva durante plure annos sub le direction de Sr. Valter Ahlstedt de Stockholm. Durante iste discussiones le lingua se cambiava tote le tempore e remaneva in un "stato liquide", certo un idioma plus perlaborate e apte que le original de Jespersen. Le "documentos final" es un grammatica de Novial per Alessandro Baietti e un altere, plus complete per Valter Ahlstedt, le persona sin dubita le plus qualificate. Sed durante ille annos on faceva nulle effortios pro organisar se e trovar assi un garantia que Novial superviverea. Le 2-e guerra mundial poneva un fin definitive a Novial e ha debilisate Occidental irreparabilemente.

ab: Discurso al Conferentia International de Interlingua, Nederland 1989, imprimite in Interlinguistica e Interlingua, comenciate in p. 39: "Que pote nos apprender ab le alteres e ab lor experientias de un seculo?" per Ingvar Stenström, p. 42

Vide etiam

• Novial e interlingua comparate

Ligamine externe

• An International Language Otto Jespersen (1928)
• Novial Lexike
• Novial Wiki Book: A Novial course for beginners.
• Novial Discussion Group: Novial discussion group at Yahoo!
• Paginas super Novial 1928 per Bruce Gilson Archived 2009-12-12 at the Wayback Machine