Philosophia del scientia

Le philosophia del scientia es le ramo del philosophia que se occupa del fundamentos, methodos, e implicationes del scientia. Illo examina questiones como le differentia inter scientia e pseudoscientia, le fiabilitate del theorias scientific, e le proposito ultime del scientia como effortio human. Le philosophia del scientia superpone su campos con metaphysica, epistemologia, e logica pro explorar questiones como le relation inter scientia e veritate. Ben que le philosophia del scientia date ab Aristoteles, illo emergiva como disciplina distincte durante le seculo XX, con le movimento de positivismo logic, representate per Karl Popper e criticante le methodo scientific fixe. Le influente libro de Thomas Kuhn, "Le Structura del Revolutiones Scientific" (1962), introduciva le idea de paradigmas, postulante que le progresso scientific non es linear.

Questiones central

Inter le questiones plus discutite in le philosophia del scientia se trova:

Si le scientia pote inferer veritates super entes inobservabile.
Le validitate del rationamento inductive pro producer cognoscentia.

Philosophos ha debattite questiones ethic, como le bioethica e le misconducto scientific, frequentemente considerate inter le margines del ethica general.

Historia

Pre-moderne

Le origines del philosophia del scientia remonta a Plato e Aristoteles, qui distingueva inter formas de rationamento approximative e exacte, elaborava le schema triplice del inferentia abductive, deductive, e inductive, e etiam analysava le rationamento per analogia. Le polymath arabe del undecime seculo, Ibn al-Haytham (cognoscite in latino como Alhazen), conduceva su investigationes in optica per medio de testationes experimental controlate e applicava le geometria, specialmente in su studios del imagines resultante del reflection e refraction del lumine. Roger Bacon (1214–1294), un pensator e experimentator anglese fortemente influentiate per al-Haytham, es considerate per multes como le patre del methodo scientific moderne. Su idea que le mathematica es essential pro un comprehension correcte del philosophia natural es considerate haber essite 400 annos in avante de su tempore.

Moderne

Le statua de Francis Bacon in Gray's Inn, South Square, London.

Theoria del scientia, de Auguste Comte

Francis Bacon (sin relation directe a Roger Bacon, qui viveva 300 annos ante) esseva un figura seminal in le philosophia del scientia durante le Revolution Scientific. In su obra Novum Organum (1620)—un allusion al Organon de Aristoteles—Bacon delineava un nove systema de logica pro meliorar le antiquate methodo philosophic de syllogismo. Le methodo de Bacon se basava super historias experimental pro eliminar theorias alternative.

In 1637, René Descartes establiva un nove quadro pro fundar le cognoscentia scientific in su tractato Discours de la Méthode, advocante pro le rolo central del ration al placia del experientia sensorial. Al contrasto, in 1713, le secunde edition de Philosophiae Naturalis Principia Mathematica de Isaac Newton declarava que "hypotheses... non ha loco in le philosophia experimental. In iste philosophia[,] propositiones es deducite ex le phenomenos e rendite general per induction." Iste approcho influentiava un generation ulterior de lectores philosophicamente inclinate, que proclamava un prohibition super hypotheses causal in le philosophia natural.

Critica e Expansion

In le seculo XVIII, David Hume articulava skepticism respecto al capacitate del scientia de determinar causalitate e dava una formulation definitive al problema del induction. Isto esseva, tamen, contestate per Immanuel Kant in su Critica del Ration Pura e Fundamentos Metaphysic del Scientia Natural.

In le seculo XIX, Auguste Comte faceva un contribution major al theoria del scientia. Le scripta de John Stuart Mill tamben es considerate importante pro le formation del conceptiones moderne del methodo scientific e anticipava explicationes plus recente del scientia.

Positivismo Logic

Articulo principal: Positivismo logic

Le instrumentalismo deveniva popular inter physicos circa le initio del seculo XX, quando le positivismo logic definiva le campo pro plure decennios. Isto acceptava solmente enunciationes verificabile como significative, rejectava interpretationes metaphysic, e abbraciava le verificationismo, un serie de theorias de cognoscentia que combina logicismo, empirismo, e linguistica pro fundar le philosophia super exemplos del scientias empiric.

In le annos 1920, le Circulo de Berlin e le Circulo de Vienna advocava pro le positivismo logic, inspirate per le philosophia de Ludwig Wittgenstein super le linguage, e empleava le logicismo de Bertrand Russell pro reducer le mathematica a logica. Lor foco esseva le reduction del leges theoretic a leges empiric e le substitution del phenomenalismo de Ernst Mach per le physicismo de Otto Neurath.

Post le Secunde Guerra Mundial, le positivismo logic evolveva in un empirismo logic plus moderate, con figuras como Carl Hempel que proponeva le modelo del "lege de coverage" pro explication scientific sin referentia al nozione problematic de "causation." Malgrado su influentia, le movimento affrontava criticas crescente, ma ha establite le philosophia del scientia como un subdisciplina distincte.

Thomas Kuhn

In su libro de 1962, Le Structura del Revolutiones Scientific, Thomas Kuhn argumentava que le observation e evaluation scientific occurre intra un paradigma—un "portrait" logicamente consistente del mundo, conforme al observationes dentro su quadro. Kuhn divideva le scientia in "scientia normal" (resolvenda de puzzles intra un paradigma) e "scientia revolutionari," ubi un cambio de paradigma occurre.

Kuhn susteneva que non es possibile isolar un hypothese del theoria in le qual illo es basate, e que non existe un puncto commun pro comparar paradigmas concurrente. Le selection de un nove paradigma es un processo tanto social como logic, mesmo si le observationes supporta le transition a un nove paradigma.

Approches contemporanee

Le approches moderne in le philosophia del scientia include:

Coherentismo, que centra su foco super le integritate de insiemes theoretic (contribuite per W.V. Quine).
Perspectives sociologic, como illos de David Bloor.
Positiones radical como le scepticismo de Paul Feyerabend, qui rejecta un methodo scientific uniforme.

Philosophias del scientia particular

Le philosophia del scientia explora questiones specific in disciplinas como biologia, physica, e le scientias social. Exemplos include le debates super le reduction del chimia al physica, o del sociologia al psychologia.

Criticas e perspectives future

Philosophos como Norbert Elias e Hannah Arendt suggeriva que le scientia deve esser considerate non solmente como instrumento de progresso, ma como parte del entitate cultural del humanitate. Alain Badiou, in su obras super logica e ontologia, explora le existentia de veritates eternal que transcende le empiricitate scientific.

Referentias

Popper, Karl. "The Logic of Scientific Discovery."
Kuhn, Thomas. "The Structure of Scientific Revolutions."
Quine, W.V. "From a Logical Point of View."
Arendt, Hannah. "The Human Condition"
Badiou, Alain. "Logicas de los mundos"
Elias, Norbert. "Teoría del símbolo"
Feyerabend, Paul. "Against Method."