Francia

Francia (francese: [fʁɑ̃s]), officialmente Republica francese (francese: République française [ʁepyblik frɑ̃sɛz]), es un pais localisate principalmente in Europa Occidental. Illo etiam include regiones e territorios ultramarin in le Americas e le Oceanos Atlantic, Pacific e Indian, conferente al pais un del plus grande zone economic exclusive discontinue del mundo. Su area metropolitan se extende del Rhenus al Oceano Atlantic e del Mar Mediterranee al Chanello de English e al Mare del Nord; territorios ultramarin include Guyana francese in America del Sud, Saint Pierre e Miquelon in le Nord Atlantic, le Antillas francese e multe insulas in Oceanio e le Oceano Indian. Su decotto regiones integrate (cinque del quales es ultramarin) copre un area combine de 643,801 km2 (248,573 sq mi) e habeva un population total de plus de 68 milliones a januario 2023. Francia es un republica semipresidential unitari con su capital in Paris, le urbe le plus grande del pais e principal centro cultural e commercial; altere urbes importante include Marseille, Lyon, Toulouse, Lille, Bordeaux e Nice.

Francia
Bandiera Scuto de armas
Hymno: La Marseillaise
Nomine native	République française
Classe	stato soveran[*], colonial power[*], pais mediterranee[*], republica, pais
Pais	Francia
Capital	Paris, Bayeux[*], Vichy[*], Alger, London, Brazzaville, Bordeaux[*], Tours, Versailles, Versailles
Population	68 373 433
Area	643 801 ±1 km²
Coordinatas	47°N, 2°E
Linguas official	francese
Fuso horari	UTC+01:00, Europe/Paris[*], UTC+02:00[*], Hora Central Europee[*], Central European Summer Time[*], UTC-04:00[*], UTC-03:00[*], UTC-03:00[*], UTC+04:00[*], UTC+03:00[*], UTC-10:00[*], UTC+11:00[*], UTC+12:00[*], UTC-02:00[*], UTC-03:00[*]
Codice telephonic	+33
Valuta	Euro, CFP Franc[*], French franc[*], livre tournois[*]
Dominio de Internet	.fr[*], .bzh[*], .re[*], .wf[*], .yt[*], .pm[*], .paris[*], .alsace[*]
ISO 3166-1 alpha-2	FR
ISO 3166-1 alpha-3	FRA
ISO 3166-1 numeric	250
Codice IOC	FRA
Geonames ID	3017382
Sito web: https://www.service-public.fr/
Wikimedia Commons Category France

Habitate depost le era Paleolitic, le territorio de Francia metropolitan esseva installate per tribos celtic cognoscite como gaelos durante le era del ferro. Rome annexava le area in 51 a.C., conducente a un cultura gallo-romane distincte que fixava le fundamento del lingua francese. Le francos germanic formava le Regno de Francia, que deveniva le centro del Imperio carolingie. Le Tractato de Verdun de 843 partitionava le imperio, con le Francia Occidental deveniente le Regno de Francia in 987. Durante le epocha medieval, Francia esseva un regno feudal potente ma multo decentralisate. Philippe II fortificava con successo le potentia royal e vinceva su rivalos pro duplicar le dimensiones del dominios coronal; al fin de su regno, Francia emergeva como le stato le plus potente de Europa. A partir del medio del seculo 14 usque al medio del seculo 15, Francia esseva immergite in un succession de conflictos dinastic involvendo le Angleterre, cognoscite collective como le Guerra de Cent Annos, e un identitate francese distincte emergeva como resultato. Le Renaissance francese vide le floritura del arte e cultura, conflicto con le Casa de Habsburg, e le establishmento de un imperio colonial global que al seculo 20 deveniva le secunde le plus grande del mundo. Le secunde medietate del seculo 16 esseva dominante per guerras civil religiose inter catolicos e huguenotes que severmente debilitava le pais. Francia emergeva ancora como le potencia dominante de Europa in le seculo 17 sub Louis XIV sequente le Guerra de Trente Annos. Politicas economic inadequate, taxas iniquitose, e frequente guerras (notabilemente un derrota in le Guerra de Sept Annos e involvimento costose in le Guerra de Independencia American) habeva fixate le regno in un situation economic precare al fin del seculo 18. Isto precipitava le Revolution francese de 1789, que overthrowava le Ancien Régime e produceva le Declaration del Derectos del Homine que expressa le ideales del nation usque al hodie.

Francia attingeva su zénith politic e militar in le prime parte del seculo XIX sub Napoleon Bonaparte, subjungente multe del Europa continental e stabilivente le Prime Imperio Francese. Le Guerras Revolutionari e Napoleonic Francese definiva le curso de historia europee e mundial. Le crollo del imperio initiava un periodo de relative declino, in le qual Francia soffreva un successione tumultuose de governamentos usque al fundation del Tertie Republica Francese durante le Guerra Franco-Prussiana in 1870. Decadas subsequente videva un periodo de optimism, floritura cultural e scientific, ben como prosperitate economic cognoscite como le Belle Époque. Francia esseva un del principal participantes in le Prime Guerra Mundial, del qual emergeva victoriose con un grande costo human e economic. Illo esseva inter le poteres Allie del Secunde Guerra Mundial, ma presto esseva occupate per le Axe in 1940. Post liberation in 1944, le Republica Quarte, brevevivente, esseva fundate e postea dissolvite in le curso del Guerra Algerian. Le actual Quinte Republica esseva fundate in 1958 per Charles de Gaulle. Algeria e le majoritate de colonias francese deveniva independente in le annos 1960, con le majoritate retinente ligamines economic e militar stricte con Francia.

Francia conserva su statuto seculares como centro global de arte, scientia e philosophia. Illo hospita le quinte plus grande numero de Sitios de Patrimonio Mundial de UNESCO e es le destination turistic principal del mundo, recipiente plus que 89 million visitatores externe in 2018. Francia es un pais desenvolvite rangiate 28 in le Indice de Disveloppamento Human, con le septime plus grande economia del mundo per PIB nominal e le decime plus grande per PPP; in terminos de totalitate de benes del foyos, illo rangia quarte in le mundo. Francia se comporta ben in le classificationes international de education, attention sanitari, e longevitate. Illo remane un grande poter in le affaires global, essente un del cinque membros permanente del Consilio de Securitate del Nationes Unite e un stato officialmente nuclear-armate. Francia es un membro fundatorial e principal del Union Europee e del Eurozona, ben como un membro clave del Gruppo de Septe, del Tractato del Atlantico Nord (NATO), del Organisation pro Cooperation e Disveloppamento Economic (OCDE), e del Francophonie.

Historia

Articulo principal: Historia de Francia

Durante le Antiquitate, Francia, alora appellate Gallia, esseva populate per le Celtas. In le 1me seculo a.C., le imperator roman Julio Cesar invadeva Gallia e lo integrava in le imperio roman. Isto es le ration proque le francese es un lingua romanic.

A partir del seculo 5 p.C., le imperio roman esseva attaccate per barbaros germanic. In Francia, le Francos installava lor regno. In 800, le rege del Francos Carolo Magne – qui haveva conquirite Germania e le nord de Italia – se faceva coronar imperator per le Papa. Su tres filios divideva le imperio inter se, e Carolo le calve recipeva le regno de Francia.

Durante le Medievo, Francia esseva dividite in multe ducatos que esseva constantemente in guerra. Le rege de Francia comenciava a reconquirer le regno a partir del fin del Medievo. Sub le regno de Louis 16 in le seculo 16, le pais attingeva quasi le mesme frontieras que hodie.

Durante le seculo 18, le populo francese suffreva multo del impostos, del guerras e del fame. Intellectuales disveloppava ideas liberal e voleva que le populo participa in le governamento del Stato.

In 1789, le populo de Paris, dirigite per le burgese, se revoltava: isto esseva le Revolution Francese. Le Republica esseva proclamate in 1792 e le rege Louis 16 esseva decapitate in 1793.

Politica

Le constitution del Quinte Republica esseva approbate per referendum public le 28 de septembre 1958. Illo multo fortiava le autoritate del poter executive in constrasto con le Parlamento. Secundo le constitution, le presidente es eligite directemente per le populo pro un periodo de cinque annos. Le arbitrage del presidente assecura un functionamento regular del poteres public e le continuitate del stato. Le presidente nomina le prime ministro, preside in le consilio del ministros, commanda le fortias armate, e conclude tractatos international.

Le Assemblea National (Assemblée Nationale) es le principal corpore legislative. Su deputatos es directemente eligite pro periodos de cinque annos, e tote sedes es votate in cata election. Le senatores es eligite per un collegio electoral pro periodos de novem annos, e un tertio del Senato es renovate cata tres annos. Le poteres legislative del Senato es limitate: le Assemblea National ha le ultime parola in le evento de un disaccordo inter le duo cameras. Le governamento ha un influentia forte in le organisation del agenda del Parlamento.

Divisiones administrative

Francia ha 18 regiones (région), que es de nove subdividite in 95 departimentos (département).

• Auvergne-Rhône-Alpes
• Bourgogne-Franche-Comté
• Bretagne
• Centre-Val de Loire
• Corse
• Grand Est
• Hauts-de-France
• Île-de-France
• Normandie
• Nouvelle-Aquitaine
• Occitanie
• Pays de la Loire
• Provence-Alpes-Côte d'Azur

• Departimentos ultra mar (DOM)
  cata un de illes es simultaneemente un departimento e un region.
  • Guadalupe
  • Martinique (Martinica)
  • Francese Louisiana
  • Illa del Reunion

• Collectivités territoriales (Collectivitates territorial):
  • Saint-Pierre et Miquelon
  • Mayotte

• Pays et Territoires d'outre-mer (PTOM) (Paises et territorios de ultramar):
  • Wallis et Futuna
  • Polynesia francese
  • Nove Caledonia (pais de ultramar desde 1998)
  • Terras Austral Francese

Geographia

Francia possede un grande varietate de paisages, ultra planas litoral in le nord e west, ubi Francia ha frontieras con le Mar del Nord e le Oceano Atlantic, usque le catenas de montanias in le sud (le Pyreneos) e le sudest (le Alpes); iste contine le puncto le plus alte de Europa, le Mont Blanc con 4810 m.

In le medio se trova altere regiones elevate como le Massif Central o le Vosges montanias e grande bassinos de rivieras como les del riviera Loire, del riviera Rhodena, del Garonne, e del Seine.

Economia

Le economia de Francia combina importante interprisas private con substantial, mais diminunente, intervention del governamento. Grande areas fertile, le application de technologias moderne, e subventiones ha permittite facer de Francia le major productor agricultural in Europa del west.

Le governamento conserva un influentia considerabile super segmentos clave in sectores de infrastructura, con un participation majoritari in interprisas de traino, electricitate, aeronautica, e telecommunication. Illo relaxa pauc a pauc su controlo super iste sectores depost le annos 1990. Le governamento vende lentemente su holdings in France Telecom, in Air France, e in le industrias del assecurantia, del banca, e del defensa.

Francia se reuniva con 10 altere membros del Union Europee pro lancear le euro le 1 de januario 1999; le moneta in euro reimplaciava completemente le franc francese in 2002.

Demographia

Le lingua official es le francese, sed il ha varie linguas local comoe le basco, breton, catalano, corsicano, nederlandese (flaminge), germano (alsatian) e occitano; totevia le governamento e le systema scholar francese discoragiava le uso de cata un de illes usque recentemente. Le linguas regional es nunc inseniate in alcun scholas, ben que le francese remane le unic lingua official (local e nationalmente).

Religion

Secundo le Declaration del Derectos del Homine e del Citatano de 1789, Francia garanti le libertate de religion como un derecto constitutional. Le lege de 1905 institueva le separation del ecclesia e del stato e prohibiva al governamento recognoscer, salariar o subsidiar alcun religion. In le situation precedente, establite in 1801-1808 con le Concordat, le stato appoiava le Ecclesia Catholic Roman, le Ecclesia Lutherian, le Ecclesia Calvinista e le Judaismo e provideva le education religiose public in iste religiones (pro rationes historic, iste situation es ancora actual in Alsace-Moselle).

Le governamento francese non guarda statisticas concernente le religiones.

Le 2003 CIA World Factbook lista le religiones de Francia : Catholicos Roman 83-88%, Protestantes 2%, Judeos 1%, Islamiticos (laboratores de Africa del Nord) 5-10%, non affiliate 4%. (Iste numeros non es secur.)

Cultura

Sport

Football es le sport le plus popular, con plus de 2,3 milliones de licentiatos (de qui 97% son homines), un popularitate accrescite per le victoria de Francia durante le Cuppa del Mundo in 1998 e postea del campionato de Europa in 2000. Tennis, equitation, artes martial, basketball, handball e golf son equalmente multo practicate, sin oblidar rugby a 15 e bollas, que son specialmente popular in le sud del pais.. De plus, presso de septe milliones de franceses skia cata hiberno, le plus sovente extra tote organisation sportive. Quanto a scherma e a cyclismo, istos son le disciplinas in quales Francia es le plus titulate (respectivemente 41 e 37 titulas olympic post le Jocos Olympic de Athenas in 2004).

Arte

Paris ha traditionalmente essite un del plus importante locos pro le studio e practica del artes. Maestros estranie, como Pablo Picasso, Vincent Van Gogh o Salvador Dalí, ha sovente travaliate in Francia. Pictores francese importante include Eugène Delacroix, Jacques-Louis David, Claude Monet, Auguste Renoir, Édouard Manet, Paul Cézanne, Henri de Toulouse-Lautrec, Paul Gauguin e Henri Matisse. Le Francia comprehende etiam multe sculptores celebre, como Auguste Rodin e musicos como Erik Satie, Hector Berlioz e Maurice Ravel.

Litteratura

Francia ha producte multe scriptores celebre, essentialmente de lingua francese (nonobstante, Frédéric Mistral scribeva in occitano/provencial). Durante le epocha de Louis XIV, litteratura vernacular esseva largemente promote; le poetas Molière, Corneille, Racine e alteres floriva, alsi como le fabulista Jean de La Fontaine e Blaise Pascal. Beaumarchais, Sade, Voltaire e le encyclopedistas esseva importante scriptores del seculo 18. Totevia, le scriptor francese le plus amate es sin dubite Victor Hugo. Altere romanceros del seculo 19 include Stendhal, Balzac, Dumas, Flaubert e Zola, durante que Rimbaud e Baudelaire faceva significante contributiones poetic. Popular scriptores francese del seculo 20 include André Gide, Antoine de Saint-Exupéry e Marguerite Yourcenar.

Citates principal

Aix-en-Provence, Ajaccio, Albi, Amiens, Angers, Angouleme, Bastia, Belfort, Besançon, Bordeaux, Brest, Caen, Calais, Cannes, Carcassonne, Charleville-Mézières, Clermont-Ferrand, Colmar, Dijon, Dunkerque, Epinal, Evreux, Grenoble, La Rochelle, Le Havre, Le Mans, Lille, Limoges, Lyon, Marseille, Metz, Montpellier, Mulhouse, Nancy, Nantes, Nice, Nîmes, Orléans, Paris, Perpignan, Poitiers, Quimper, Reims, Rennes, Roubaix, Saint-Dié-des-Vosges, Rouen, Saint-Étienne, Saint-Nazaire, Strasburgo, Tarbes, Toulon, Toulouse, Tourcoing, Tours and Valence.

• Indice de disveloppamento human, 2003: 17. (in 175)
• world-wide press freedom index Archived 2003-12-05 at the Wayback Machine Classificate 11. in 139
• Mappa politic de Francia
• Mappa physic de Francia

Vide etiam

• Academia del Lingua Occitan
• Jacques Chirac
• Jean Marie Constant Duhamel
• Gallicanismo

Ligamines externe

• Site official del scriptorio del Prime Ministro de Francia Archived 2006-06-15 at the Wayback Machine
• Weather Forecast

Referentias

Le 27 statos membros del Union Europee

 Austria ·  Belgica  ·  Bulgaria  ·  Croatia  ·  Cypro  ·  Danmark  ·  Espania  ·  Estonia  ·  Finlandia  ·  Francia  ·  Germania  ·  Grecia  ·  Hungaria  ·  Irlanda  ·  Italia  ·  Lettonia  ·  Lituania  ·  Luxemburg  ·  Malta  ·  Pais Basse  ·  Polonia  ·  Portugal  ·  Republica Chec  ·  Romania  ·  Slovachia  ·  Slovenia  ·  Svedia