Derivation de parolas in interlingua

Le derivation de nove parolas in interlingua es un processo que defini un nove parola pro le usage in interlingua. Omne usatores de interlingua pote usar le regulas pro crear lor proprie parolas. Proque le processo de facer lo es plus o minus objective, il non ha alcun parolas con sanction official in interlingua; le processo de derivation sta pro se.

Eligibilitate

In Interlingua de IALA, il ha quatro linguas (o unitates linguistic) que determina si un certe parola es un parola in interlingua: anglese, "iberico" (espaniol combinate con portugese), francese, e italiano. (Iste quatro esseva etiam usate pro definir le grammatica de Interlingua.)

Un quinte e un sexte, germano e russo, esseva usate como un controlo; si il non habeva consenso inter al minus tres del quatro linguas de base, e solmente duo linguas de base esseva de accordo, le germano o le russo pote funger como le tertie.

In le pauc casos in que mesmo iste processo non resulta in alcun parola eligibile, on prestava originalmente le parola in question del latino, le lingua del scientia ancian. In le interlingua hodierne, le derivationes de altere combinationes de linguas romanic es plus commun, ben que alcun parolas del latino continua a esser in usage popular.

Prototypamento

Quando on ha determinate que un certe parola es eligibile pro inclusion in le vocabulario de interlingua, le forma del parola es ancora incognite: on ha solmente le collection del variantes national del parola. Le processo de determinar le forma exacte que le parola assume in interlingua es appellate le prototypamento; interlingua usa formas prototypic del parolas.

Regula de tres

Le regula de tres es un del plus importante regulas in le methodica de derivation de parolas international in le vocabulario del Interlingua de IALA.

Iste regula defini le eligibilitate de un parola pro le vocabulario, determinante si nos lo considera "international" (e dunque interlingua correcte) o non.

Le regula de tres non defini le forma del parola; isto face le regula de duo.

Methodo

Un parola es acceptate in le vocabulario de interlingua si variationes de illo con significatos equivalente —

1. occurre in tres del sequente quatro entitates linguistic:
   1. anglese
   2. "iberico" (i.e., espaniol e/o portugese)
   3. francese
   4. italiano,
2. o occurre in duo del precitate quatro entitates linguistic e in un del sequente duo linguas de controlo adjuncte:
   1. germano
   2. russo.

Discussion

Spheras productive e receptive

Un del ideas inventive de IALA in su recercas ducente al elaboration de interlingua es le division del linguas europee in duo campos: le sphera productive e le sphera receptive.

In le antiquitate, le latino e greco esseva le linguas del fortias dominante in le politica e cultura international (vide Imperio Roman, Grecia ancian). Postea, illos fungeva durante duo millennios como le linguas auxiliar essential in le religion e scientia europee. Isto ha effectuate que tote le linguas europee ha importate milles de parolas de origine grec e latin, directe- e indirectemente.

Le parolas de origine grecolatin que durante iste millennios ha devenite commun al linguas europee forma insimul un extense vocabulario international. On debe dunque considerar le grecolatino, e su directe successores le linguas romanic, como le componente principal del sphera productive.

In tempores moderne, le anglese es un productor avide de parolas international. In le passato illo esseva un del linguas le plus receptive de Europa, e ben que illo es de facto un lingua germanic, illo ha incorporate grandissime partes del vocabulario del francese e del grecolatino, tanto que IALA lo considerava de facto, si non de jure, un lingua romanic.

Le combination del principal linguas producente parolas international in le passato e in le presente resulta in le definition del sphera productive como le sphera anglo-romanic.

Iste nove vista permitteva a IALA simplificar grandemente le recercas ducente al derivation del vocabulario international: on poteva omitter le recerca del linguas del sphera receptive, proque le sol vocabulos que le linguas del sphera receptive ha in commun le unes con le alteres e con le sphera productive es vocabulos grecolatin prestate justo del sphera productive.

Per exemplo, le nederlandese e le hungaro non ha multo in commun, essente de familias toto differente -- excepte variationes de milles de parolas prestate directe- o indirectemente del grecolatino international, como information, international, politica, etc. Dunque lor inclusion como linguas de controlo adderea nihil al vocabulario international que non esserea jam presente.

Adjustamento corrective

Totevia, durante le progressos del recercas, IALA trovava que le adherentia stricte al idea del sphera productive anglo-romanic resultava in le omission de alicun parolas obviemente international, e concludeva que un adjustamento al regula de tres esseva necessari.

Assi, le duo linguas le plus importante del sphera receptive esseva admittite al linguas de controlo como adjunctos: le germano e le russo. Si a un parola manca le appoio de un lingua del sphera anglo-romanic, on pote considerar le presentia del parola in le germano o le russo como appoio corrective.

"Iberico"

Le linguas iberic espaniol e portugese es considerate como un singule lingua pro lor similaritate linguistic, non pro alicun judicamento quanto a lor importantia o non-importantia como linguas individual.

Greco

Post que le vocabulario international es de origine greco-latin, le non-inclusion del greco como lingua de controlo causa a vices surprisa. Ben que le greco esseva un grande productor de parolas international in tempores ancian, causante le incorporation de un extense vocabulario scientific de origine grec in le latino post-classic, le greco moderne non es plus parte del sphera productive. Le parolas international de origine grec hodie vive independentemente in le vocabulario international, e le neologismos scientific grechiforme es de facto formate in linguas como le germano e le anglese, non in le greco proprie. Le parte del greco hodie relevante es includite in toto in le sphera anglo-romanic, e per consequente le inclusion del greco como lingua de controlo distincte essentialmente non facerea differentia.

Vide etiam

• Interlingua de IALA
• Regula de duo

Ligamines externe

Le General Report de IALA de 1945 (in anglese), describente le stato del recercas e proponente possibile variationes del lingua international.

In illo on trova le sequente regulas fundamental que es le base de Interlingua:

1) Eligibilitate:

Si un parola international es representate per variantes con al minus un signification commun in al minus tres del quatro unitates de controlo - anglese, francese, italiano, espaniol-portugese - illo es eligibile pro representation in le lingua auxiliar.

2) Le forma

Le forma standardisate in que un parola eligibile international es representate es un forma de denominator commun de tote su variantes e pote esser appellate lor prototypo. Le prototypo es producite per un studio complete del etymologia del familia de parolas in que le parola international es trovate.

3) Le signification:

Le signification o significationes de un parola international standardisate es le signification o significationes que tote le variantes contribuente a su eligibilitate possede in commun.