Terra
Le Terra[1] (symbolo astronomic: .svg){kind=small}
) es le tertie planeta a partir del Sol. Le Terra es le plus grande del planetas terrestre in le systema solar in diametro, massa e densitate. Illo se appella etiam le Mundo.
| Terra |
|---|
| instantia de: inner planet of the Solar System[*], planeta terrestre |
| parte de: Earth-Moon system[*] |
.jpg)
|
|
|
| data de creation: 4540 million de annos AEC |
| Commons: Earth |
Systema solar
modificarLe Terra es parte del systema solar e orbita le sol con milles de parve objectos e le altere planetas. Le systema solar ipse orbita le centro del galaxia Via Lactee.
Orbita e rotation
modificarLe Terra usa circa 24 horas pro rotar circum su axe; iste rotation es nominate un die. Le Terra usa circa 365 dies pro circumnavigar le Sol; iste circumnavigation es nominate un anno, dividite in quatro saisones basate in le location del Terra in su orbita. Le Terra es (in media) circa 150 million kilometros distante del Sol e orbita al velocitate de 30 km/s.
Le Terra reage reciprocamente con altere objectos in le spatio, includente le Sol e le Luna. Al presente, le Terra orbita le Sol approximativemente un vice pro cata 366,26 vices que illo rota circum su axe. Iste periodo de tempore es un anno sideral, equalante 365,26 dies solar.[2] Le axe de rotation del Terra se inclina 23,4° ab le perpendicular verso su plano orbital,[3] producente variationes saisonal in le superficie del planeta con un periodo de un anno tropic (365,24 dies solar). Un bombardamento de cometas durante le historia initial del planeta jocava un rolo in le formation del oceanos.[4] Plus tarde, impactos de asteroides causava considerabile cambios in le ambiente del superficie.
Crusta terrestre
modificarLe crusta terrestre se divide in plure segmentos rigide, o placas tectonic, le quales se displacia gradualmente per le superficie durante periodos de multe milliones de annos. Circa 71% del superficie se coperi con oceanos de aqua salin, e le resto consiste de continentes e insulas; le aqua liquide, necessari pro tote le vita cognoscite, non ha essite discoperite in le superficie de alcun altere planeta.[5][6] Le interior del Terra remane active, con un spisse strato de mantello, un nucleo exterior liquide que genera un campo magnetic, e un nucleo interior solide de ferro.
Historia
modificarTerra
modificarLe Terra, como le altere planetas del systema solar, esseva formate circa 4,5 milliardos (4.500.000.000) de annos retro. Le planetas esseva facite del gas que restava del nebula que formava le systema solar juvene. Le origine del Luna non es comprendite completemente, ma un hypothese commun es que un planeta, Theia, collideva con le Terra; postea, le mini-planeta esseva rumpite, e un fragmento escappava le superfacie del Terra ma non de su gravitate; iste fragmento prendeva orbita circum le Terra e deveniva nostre Luna.[7]
Luna
modificar
Le sol cognoscite satellite natural del Terra, le Luna, le qual comenciava a orbitar lo ante circa 4,53 milliardos de annos, provide le mareas del oceanos, stabilisa le inclination axial e gradualmente decelera le rotation del planeta.Le Luna orbita le Terra a un distantia medie de circa 384.000 de kilometros. Le Luna es fixate al Terra quanto al marea: un specific latere del Luna sempre se torna verso le Terra. Le orbita del Luna prende circa 28 dies; iste mense lunar es le base de nostre mense, e su quarte parte es le base de nostre septimana.
Vita terrestre
modificarIn le Terra vive milliones de species,[8] includente humanos, e le planeta es le sol location cognoscite in le universo ubi existe vita. Le evidentia scientific indica que le planeta se formava ante 4,54 milliardos de annos,[9][10][11][12] e que le vita appareva in su superficie durante su prime milliardo de annos. Postea, le biosphera del Terra ha considerabilemente alterate le atmosphera e altere conditiones abiotic in le planeta, permittente le proliferation de organismos aerobic e le formation del strato de ozono le qual, con le campo magnetic del Terra, bloca le radiation damnose, permittente le existentia del vita extramarin.[13]
Photosynthese
modificarLe condensation de vapor, cometas e asteroides colpante le Terra creava le oceanos. Intra de un milliardo (1.000.000.000) de annos, le prime vita terrestre evolveva. Alcun vita disveloppava photosynthese, que los habilitava facer hydratos de carbon con le utilisation del lumine del Sol. Le evolution de photosynthese causava le creation de oxygeno atmospheric, que faceva le superfacie del Terra convenibile pro vita animal. Iste oxygeno etiam formava le strato de ozono, un gas conservatori que protegeva le vita juvene contra le radiation ultraviolette del Sol. Iste strato de protection faceva possibile le migration de vita del oceano profunde al superfacie, e de illac al terra. In ille tempore, tote le Terra esseva un supercontinente, nominate Pangea.
Humanitate
modificarLe ressources mineral del planeta, como le productos del biosphera, contribue ressources que es usate pro appoiar un population global human. Le habitantes es gruppate in circa 200 statos independente e soveran, que reage per diplomatia, commercio e action militar. Le culturas del humanitate ha create plure differente opiniones del planeta, como anthropomorphication como un deitate, un credentia in un terra platte, e un perspectiva moderne del mundo como un ambiente integrate que require esser guardate.
Characteristicas
modificar- Diametro equatorial: 12 756,3 km
- Massa: 1 = 5,9742 * 1024 kg
- Densitate medie: 5,52 g/cm3
- Rotation: 23 h 56 m 4,099 s
- Inclination de axe: 23°
- Translation: 0,999979 annos
- Inclination orbital: 0°
- Perihelion: 1,000001 UA
- Temperatura superficial: 15° C
- Pression atmospheric: 1 atmosphera (al nivello del mar)
Referentias
modificar- ↑ Derivation: Entitates: 1. (it) Terra || 2. (es) Tierra || (pt) Terra || 3. (fr) Terre || 4. (en) Earth || Controlo: (de) Erde || (ru) Земля || - (Extra): (la) Tellus (planeta)
- ↑ Le numero de dies solar es un minus que le numero de dies sideral proque le motion orbital del Terra circa le Sol resulta in un revolution additional del planeta circa su axe.
- ↑ Ahrens, Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants, p. 8.
- ↑ Morbidelli, A.; Chambers, J.; Lunine, J. I.; Petit, J. M.; Robert, F.; Valsecchi, G. B.; Cyr, K. E. (2000). "Source regions and time scales for the delivery of water to Earth". Meteoritics & Planetary Science 35 (6): 1309–1320. Recuperate le 2007-03-06.
- ↑ Le altere planetas in le systema solar es o troppo calide o troppo frigide pro poter haber aqua liquide. Nonobstante, es confirmate de haber existite aqua in le superficie de Marte in le passato, e illo pote ancora exister hodie. Vide: Msnbc (2007-03-02). "Rover reveals Mars was once wet enough for life", NASA. Recuperate le 2007-08-28.Staff (2005-11-07). "Simulations Show Liquid Water Could Exist on Mars", University of Arkansas. Recuperate le 2007-08-08. Archived from the original on 2007-08-07.
- ↑ In 2007 esseva detegite vapor de aqua in le atmosphera de solmente un planeta extrasolar, e iste es un gigante gasose. Vide: G. Tinetti et al. (July, 2007). "Water vapour in the atmosphere of a transiting extrasolar planet". Nature 448: 169–171. doi:.
- ↑ (anglese) Origin of the Moon in a giant impact near the end of the Earth's formation.
- ↑ May, Robert M. (1999). "How many species are there on earth?". Science 241 (4872): 1441–1449. doi:. PMID 17790039. Recuperate le 2007-08-14.
- ↑ Dalrymple, G.B. (1991). The Age of the Earth. California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-1569-6.
- ↑ Newman, William L. (2007-07-09). Age of the Earth. Publications Services, USGS. Recuperate le 2007-09-20.
- ↑ Dalrymple, G. Brent (2001). "The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved". Geological Society, London, Special Publications 190: 205–221. doi:. Recuperate le 2007-09-20.
- ↑ Stassen, Chris (2005-09-10). The Age of the Earth. The TalkOrigins Archive. Recuperate le 2007-09-20.
- ↑ Harrison, Roy M.; Hester, Ronald E. (2002). Causes and Environmental Implications of Increased UV-B Radiation. Royal Society of Chemistry. ISBN 0-85404-265-2.
